Amator

Krzysztof Kieslowski Amator ile karşımıza aşk evliliği yapmış Filip’i çıkarıyor ve her şey ilk bebeğinin doğumunu bekleyen Filip’in, bebeğin görüntülerini filme almak için bir el kamerası satın almasıyla başlıyor. Kamerasıyla yaptığı çekimlerle amacının dışına çıkarak yönetmen koltuğuna oturmaya heveslenen Filip’in sinemanın büyülü dünyasına kapılışını Kieslowski getirileri ve götürüleriyle masaya yatırıyor. Bir süre sonra Filip için aşırı düşkünlük halini alan ve zamanının çoğunu bu uğraşa ayırmasına, böylece karısından ve çocuğundan uzaklaşmayı tercih etmesine neden olan kamera, Filip’in bu tercihin sonuçlarına katlanmak zorunda kalmasına yol açıyor.

Film, Kieslowski’nin yönetmen koltuğuna ikinci kez oturduğu, senaryonun bir kısmını da kendisinin yazdığı ilk ödüllü filmi. (Moskova Film Festivali, Büyük Ödül) Daha ikinci filmi olmasına rağmen, ileride tüm filmlerine hakim olacak kendine has anlatım biçimiyle izleyicide çağrışımlar yaratan ve aktarmak istediği hissiyatı doğrudan karşı tarafa geçiren detaylar titizlikle, ustaca işlenmiş. Örneğin; filmin bir yerinde Filip karısına bu uğraşı aşktan, karısından ve çocuğundan neredeyse daha üstün gördüğünü açıklayacakken buna karşılık, karısının Filip’in katılacağı yarışmada kazanmamasını dilediği sahne ya da film gösterimi sırasında ağlamaya başladığı sahne taraflar arasındaki niyet ve beklentilerin bu süreçte nasıl da farklılaştığına aşamalarla işaret ediyor.

Amator aynı zamanda yönetmenin filmler ve beyaz perde üzerine de önemli saptamalarda bulunduğu bir eser. Kieslowski, Filip’in çekmiş olduğu bir filmle katıldığı yarışmada jüri üyelerini bir filmin ne olması/olmaması gerektiği -kişisel bir deneyim aktarma gerekliliği- konusunda konuşturarak bir anlamda kafasındaki tartışmayı bizlere sunarken; Filip’in bu dönemde karşısına çıkan zorluklardan, çalıştığı işyeri ile ilgili yaptığı çekimin patronu tarafından izlenip bazı bölümlerinin çıkarılmasının talep edilmesi ile “sansür” kavramına; iş arkadaşının biyografisi ile ilgili olan çekimin izleyenler tarafından kastedilen dışında değerlendirilerek, farklı taraflara çekilmeye çalışılması ile de “göstergeler-anlam-yorum” kavramlarına bağlantı yapmaktan geri durmuyor. İş arkadaşının kendi biyografisini izlerken verdiği duygusal tepkiler, Filip’in bir arkadaşının annesini kayda almasının ardından meydana gelen annenin ölümü ve arkadaşının bu kaydı daha sonra defalarca izleyerek Filip’e ne kadar harika bir iş yaptığını söylemesi yine Kieslowski’nin sinemaya birer güzellemesi niteliğinde. Böylece Filip’in her denemesinde ve daha iyiye yönelmesinde bir yönetmenin olgunlaşma evrelerine tanık olurken, Filip’in nihayet kamerayı kendine çevirmesiyle –kişisel bir deneyimi aktarmaya karar vermesiyle- gerçek sanatın aslında acıdan beslendiğini ve sanatçının da bu ölçüde geliştiğini gözlemleyebiliyoruz.

Amator, Kieslowski’nin ilerleyen yönetmenlik kariyerinde seçeceği, aşinası olduğumuz temaların (Yapılan seçimler, seçimlerin getirdiği sonuçlar, karşılaşılan tesadüfler, insanın yalnızlığı vesaire) ilk denemelerinden. Bununla birlikte ilklerden olmasına rağmen o kadar kusursuz ki, yıllar sonra beyaz perdede yer alacak olan ve Kieslowski denince atlanmadan sayılacak olan “Aşk Üzerine Kısa Bir Film”, “Öldürme Üzerine Kısa Bir Film”, “Veronique’nin İkili Yaşamı” ve “Üç Renk: Mavi, Beyaz, Kırmızı” ile aynı basamakta yer alıyor.

Güzin Tanyeri
guzintanyeri@gmail.com

https://twitter.com/sakinkofte