Ekonomik krizin ve dolardaki artışın en çok etkilediği sektörlerden birisi yayıncılık sektörü olduğu için 2022 yılında basılan ve satılan kitap satışlarında da geçtiğimiz yıllara göre bir düşüş yaşandı. Dağıtım alanındaki daralma, küçük yayınevlerinin nakit akışını yeterince sağlayamamaları da krizin etkisini daha da arttırdı. Yayınevleri krizden dolayı kitap fiyatlarına zam yaparken yeni kitap basmak yerine eldeki stokları eritme yoluna gitti. Böylesi bir ortamda sinema yayıncılığı zaten yayınevlerinin uzak durduğu, girmek istemediği bir alan iken haliyle de yaşanan gelişmelerden fazlasıyla etkilendi.
10. Lütfi Ö. Akad – Mücahit Gündoğdu (Cümle Yayınları)
Lütfi Ö. Akad’ın hikâyesi bir yaparak oluşma hikâyesidir. Kendini inşa etme hikâyesidir. Bu uzun soluklu koşuda her adım bir öncekinden daha isabetli ve estetik olmalıdır. Öyleyse onun son adımları, muhatap alınmayı en çok hak eden adımlardır. Ama bir hayat hikâyesi içinde, oraya gelene kadar atılan adımlar da, orası kadar anlamlıdır. Bir yetişkinin bulunduğu durum nasıl çocukluk yıllarına gelip dayanıyorsa, bir sanatçının zirve ürünleri de ilk eserlerine çok şeyler borçludur. Mücahit Gündoğdu, bu eserde yönetmenin biyografisi geçtiği yollar üzerinden yeniden inşa etmeye çalışır.
9. Afrika Sineması & Ousmane Sembene Sinemasına Giriş – Yunus Namaz (Afrika Yayınları)
1950’li yıllardan sonra Sahra Altı Afrika’da öne çıkan Senegalli yönetmenler bir yandan kolonyalist sinemayla ve onun doğurduğu sorunlarla mücadele etmişler, bir yandan da Afrika’ya özgü sinemanın dilinin ve imkânlarının ne olduğunu tartışmışlardır. Ousmane Sembene de bu tartışmaya müdahil olarak Afrika’nın etnografik filmlerle tanıtılması sorunsalına ve oluşturulmaya çalışılan Afrikalı kimliğine eleştiriler getirir. Afrika sinemasının babası olarak kabul edilen ve edebi yönü güçlü olan Sembene, yarım asrı bulan sinema serüveninde hem sömürge öncesine hem de sömürge sonrasına odaklanarak sorunların altında yatan unsurların katmanlı yapılarına dikkat çeker. Bu eser, Sembene sinemasını ve Sahra Altı Afrika’da sinema çalışmalarını merkeze almaktadır. En nihayetinde Afrika sineması üzerine yapılan ilk çalışma olma özelliğini taşır.
8. Nordik Sinema – Elif Demoğlu ve Ekin Gündüz Özdemirci (Doğu Kitabevi)
Bu kitap bir yolculuk kitabıdır. Bilmedikleri, farklı coğrafyaları keşfe çıkmış seyyahların günceleri gibi film şeridi de bir yol, keşif olanağı sunar.Elinizdeki kitap, Nordik kültürüne dair günümüzde giderek artan ilgi karşısında, bölge sineması üzerine düşünme ve bilme isteğini tatmin edecek ilk Türkçe kaynaktır. Nordik Sinema kitabı, bölge sinemasını tarihsel bağlamıyla ansiklopedik açıdan tanımlamak amacında değildir. Özellikle 1990 sonrasına odaklanarak günümüz Nordik sinemasında öne çıkan kavram, tür ve eğilimleri tartışmaya açmayı hedeflemektedir. Kitap içerisinde yer alan makaleler bölge sinemasını analiz ederken, sinemanın beslendiği mitolojik öğelere, Nordiklerin ötekisi Samilere, popüler bir tür olan polisiyenin Nordik coğrafyaya özgü refah toplumu eleştirisine, insan-dışı doğa ile kurulan derin bağa, yeni varoluşçu söylemlere, günümüzde baskın olan kara-mizah türüne, bilinen akımların endüstri ile ilişkisine, kısacası filmler vasıtasıyla kültüre ve topluma bakmaktadır.
7. Bizim Filmlerimiz Onların Filmleri – Satyajit Ray (Vakıfbank Kültür Yayınları)
Hint sinemasının dünyaca ünlü yönetmeni Satyajit Ray, bu kitapta kendi sinemasına, Hint filmlerine ve diğer sinema geleneklerine dair görüşlerini ortaya koyuyor. Çok yönlü bir entelektüelin zihin açıcı yorumlarını içeren yazılarında onun sinemasını daha iyi anlamayı mümkün kılacak ayrıntılar, Hint sinemasının meselelerine dair önemli görüşler ve ulusal sinema gelenekleri ile büyük yönetmenlere dair derinlikli değerlendirmeler yer alıyor. Bizim Filmlerimiz Onların Filmleri, Hint sineması bünyesinde modernist sinema yapmaya çalışan bir yönetmenin düşünsel macerasını yansıtması bakımından Türkiye’de sinemayla ilgilenen ve sinema üzerine düşünenler için ilham verici yönlere sahip.
6. Görünmez Olana Bakmak – Yavuz Adugit (Doruk Yayınları)
Kimsenin yaşamı yalnızca onun düşünce ve eylemleri aracılığıyla kurulmadığından, kimse varoluşunun mutlak hâkimi değildir. Dünya, yaşamın ve varoluşun tek kralı olma konusunda hevesi kursağında kalmış insanlardan kurulu bir krallıktır. Var olmanın ontik mahiyetinden gelen bu zorunluluk öznel eksikliğe yorulamaz. Hiçbir ihtilafa mahal vermeyen bu sahih hakikati çok uzun zaman önce keşfeden Shakespeare’e hak ettiği armağanı, onu “insanı icat eden” şahıs olarak tanıtan Harold Bloom takdim etmiştir. İnsan ve yaşam… İcat edilmiş insanın nihai meşguliyeti yaşam inşa etmektir. Öyle ya, icada bir yer açmak gerekir, ona uygun bir yer… İşte bu icadın diğerlerinden farkı: Kendine ait yeri bizatihi kendisinin araması… Shakespeare’in sanatla yaptığı icat, kendine en uygun yeri ancak sanatla keşfedebilirdi. Böylece “bilmek ya da bilmemek” ikilemini “olmak ya da olmamak” ikileminin yerine ikame etmenin yolu açıldı. Tuzaklarla dolu, meşakkatli bu yol icada dokunmayı daim kılar; estetik dokunuş açısından eksiklikleri gidermenin yolu fazlalıkları ayıklamaktır. Sanatsal bilgeliğin arzusu, insanı, olamayacağı şey olma inancının cenderesinden kurtarıp, olabileceği şey olma hidayetine erdirmektir.
5. Hayatın Taklidi Dünyanın Derdi – Der. Nejat Ulusay, Umut Tümay Arslan, Ali Karadoğan ve Pembe Behçetoğulları (Dipnot Yayınları)
Hayatın Taklidi Dünyanın Derdi: Film Çalışmalarında Güncel Tartışmalar, iki kitaptan oluşan bir derlemenin ilk kitabı. İkincisi, Başka Bir Dünyadan Şarkılar: Sinema ve Türkiye Sosyolojisi başlığını taşıyor. Akademik bir disiplin olarak sinema çalışmalarının Türkiye üniversitelerindeki öncü ismi Nilgün Abisel’e armağan olarak tasarlanan bu kitaplar, sinema ve filmlerle kişisel olarak kurduğumuz ilişkiden yönetmen ve oyunculara dair değerlendirmelere, akademik sinema eğitimi üzerine yorum ve önerilerden sinema tarihi odaklı inceleme ve tartışmalara, melodramdan ‘sanat filmi’ne, sınıfsal eşitsizliklerden toplumsal cinsiyet olgusuna ve yaşlılığa, ırkçılık ve ayrımcılıktan ekolojik sorunlara, etik meselelerden varoluşçuluğa, sinema ve şehir ilişkisinden barış ve demokrasi tartışmasına, film müziğinden sinemada ses kullanımına, geniş bir konu yelpazesine sahip. Hayatın Taklidi Dünyanın Derdi’nde sinema ve duygular, sinema ve güncel sosyal teori, sinema ve politika arasındaki ilişkileri ele alan metinler yer alıyor; bu kitaptaki değerlendirme ve analizler filmlerle sınırlı kalmıyor, dizi ve video (müzik ve hayran videoları) örnekleri de bu derlemeye dâhil oluyor. Başka Bir Dünyadan Şarkılar’daki yazılar ise Türkiye sinemasına odaklanıyor.
4. Ertem Eğilmez – Haz. Gökhan Akçura, Agah Özgüç ve Cem Pekman (İBB Yayınları)
Ünlü yönetmen Ertem Eğilmez yıllar evvel Gökhan Akçura ile bir röportajında, son filmi Arabesk’in hazırlıkları sırasında bu cümleleri sarf etmişti. “Niçin”i, kısaca onu anlamak için kendisinin de söylediği gibi hayat hikâyesini dinlemek gerekiyordu. Zira “Ertem Eğilmez Okulu” olarak sinema literatürüne giren bu ekol çok konuşulmasına rağmen hâlâ yeterince anlaşılamamıştır. Dergi yayıncılığından cep kitapları girişimciliğine, ticaretten eğlence dünyasına, sinemaya uzanan ilginç bir yaşam öyküsü onunki. O hâlde buyurun; Türk sinemasında kalabalık kadrolu, herkesin başrol olduğu güldürü tarzı başarılı filmlerin efsane ismi Ertem Eğilmez’in hayat hikâyesini sizin için derledik.
3. Fatma Girik – Haz. Barış Saydam, Bircan Usallı Silan, Burçak Evren, Cengiz Özkarabekir, Doğuşcan Göker, Haydar Ali Albayrak ve Şükran Kuyucak Esen (İBB Yayınları)
Haksızlıklara karşı koyan, cesur bir kadındır Fatma Girik. İzleyici üzerinde bıraktığı izlenim “hayatın kötülükleriyle karşılaşmış ama yılmamış, mücadeleci bir kadın” etkisidir… Sinemaya adım attığı ilk günden bugüne memleket insanının sevgisini kazanmış sanatçılarımızdandır Fatma Girik. Yaşamına 200’ün üstünde sinema filmi ve dizi film sığdırdı. Canlandırdığı her rolle toplumun sesi oldu. Kimi zaman Ezo Gelin kimi zaman Kanlı Nigâr kimi zaman da Şoför Nebahat oldu. Toplumsal sorunları takip eden, emekçinin, ezilenin ve halkın yanında olan bir sanatçıydı. Düşlerinin peşinde koştuğu bir yaşamdı onunkisi. Siyasete de atıldı, hizmet etti, ama düşüncelerinden hiçbir zaman taviz vermedi… Fatma Girik kitabında usta sanatçının yaşam öyküsü, sinema kariyeri, filmografisi, siyasi çalışmaları, yaptığı televizyon programı ve özel yaşamı yer alıyor. Fatma Girik, kolektif güçlü içeriği ve zengin görsel arşiviyle bugüne kadar yapılmış en kapsamlı eser olma özelliğini taşıyor.
2. Türkiye’de Sinemanın Tarihi – Savaş Arslan (Kronik Kitap)
Bugüne kadar çekilen 8.000’den fazla filmle Türkiye, dünyada en çok film üretmiş ülkelerden biridir. Bu üretken sinemanın eleştirel bir tarihi olan Türkiye’de Sinemanın Tarihi, hem popüler türleri hem de sanat filmlerini ele alarak, 1896’dan günümüze ülkenin sinema geleneğini bütünüyle ortaya seriyor. Sadece filmler değil, ülkenin kendisine has dağıtım sistemi ve izleme pratiklerini de tüm ilginç yönleriyle resmediyor.
1. Yazlık Sinemaların Tarihi – Burçak Evren (İBB Yayınları)
Yazlık sinemaların kendine has bir büyüsü vardı. Mahallede dillenir, perdede başlar, film bittikten sonra da devam ederdi. Düş diye görülenlerin tümü perdede yansıyanlardı. Ya onlar gibi olmak istenirdi ya da onlara sevdalı… Yazlık sinemaları ayrıcalıklı yapan ya da geçmişe duyulan özlemi unutulmaz kılan ne içilen gazoz ne tahta sandalyeler ne de çitlenen çekirdeklerdi… Onları farklı kılan; perdesinde, sahnesinde sunulan gösterileri, birbirinden farklı üç kuşağı birleştirmeyi başarabilen çekiciliklerinin yanı sıra küçük bir ücret karşılığında ailecek ve mahallece izlenebilme özelliğiydi. Düş Bahçeleri: İstanbul’un Yazlık Sinemaları Tarihi İstanbul’u farklı bir açıdan ele alıyor. Sinema tarihimize, memleketin ekonomik ve sosyolojik gelişimine, sinema emekçilerine ve sinemaya gönül vermiş herkese odaklanıyor. Düş bahçelerinde olmak, tarihsel bir gezintiye çıkmak istiyorsanız buyurun, aradığınız her şey bu kitapta.
