Tristana, Catherine Denueve – Fernando Rey ikilisinin bir araya gelişiyle oluşan doğal gerilimden beslenen bir Bunuel filmi. Luis Bunuel’in burjuva yaşantısını mizahi ve yıkıcı şekilde ele aldığı filmlerinde görülen müdahaleci tarzıyla çekmediği filmlerinden biri sayılabilir. Benito Peréz Galdós’un yazdığı bu romanı, başkahramanı Don Lope’den etkilenmesi üzerine filme çekmek isteyen Bunuel tüm yaşantısı boyunca duyarlılık gösterdiği birçok şeyi bu filme eklemeye çalışmış. Filmin akışı içinde şaşırtan bazı öğeler bütün sinema hayatı boyunca hiç kopmadığı sürrealist bakışının göstergeleri olarak yer bulmuşlar.
Don Lope varlıklı ve toplumun saygıdeğer sayılan bir üyesidir, Tristana’yı koruması altına alır. Don Lope bu iyiliği Tristana’nın ölen annesine söz verdiği için yapar. Kıza, bir hizmetçi gibi davranmamasını ve kendisini baba olarak görmesini söyler. Film boyu karakterlerin davranışlarını etkileyen, olayları sıraya sokan şey bir anlamda cinselliktir aslında. Yönetmen, karakterlerini bu noktada birbirine bağlarken izleyiciyi köpek yerine koyar: Filmin ilk bölümünde Don Lope ve Tristana’nın sevişmek için odaya girdikleri sırada köpekleri de odadadır. Biz, Tristana’nın soyunuşunu izler ve nereye kadar olaya tanık edileceğimizi merak ederken Don Lope köpekle birlikte izleyiciyi de odadan kovar, kapıyı kapatır. Don Lope’yi yargılayan bizleri röntgenci konumuna koyarak işlerin sandığımız gibi olmayacağı önceden haber verilmiştir, kendimizi ne sanıyoruzdur. İnsanların erdem dedikleri kavramı yorumlayış biçimlerine bulaşan, eleştirisini dalga geçercesine ama ciddiyetle, böyle bir öyküyü kullanarak yapan Bunuel filmlerinde hep insani değerleri kendine has üslubuyla deşti. Anlamak her zaman gerekli değildi ona göre; hayallerin, bilinçaltının ve rüyaların gücüne inandı.
Temmuz S. Gürbüz
temmuzsr@gmail.com
