Bilindiği gibi İranlı yönetmen Cafer Panahi’nin film çekmesi ülkesinde “ulusal güvenliğe karşı işlenen suçlara” istinaden yirmi yıl boyunca yasaklanmıştı. Bu Bir Film Değil’in yönetmenliğini de bu yüzden Panahi’nin arkadaşı Mojtaba Mirtahmasb üstleniyor. Panahi’nin evinde geçirdiği bir günün filme aktarıldığı yapımda, Panahi kendisine verilen cezaya rağmen yeni projeler üretmeye ve onlar üzerinde çalışmaya devam ediyor. Projesini evindeki halı üzerinde anlattığı sahnede Panahi’nin sinemadan uzak kalamayacağını anlarken, bir yandan da onun can alıcı sorusuyla baş başa kalıyoruz. Panahi büyük bir heyecanla projeyi anlatıp bir yandan da canlandırmaya çalışırken, bir yerde duraksıyor ve soruyor: Madem anlatılabiliyor, film yapmaya ne gerek var?
Bu Bir Film Değil, Panahi’nin evinde geçirdiği bir günün belgeseli olmaktan öte bir filmin doğasını, üretim aşamasını ve film öğelerinin film çekim sürecini nasıl değiştirdiği üzerine de cevaplar arıyor. Kendi filmlerinden örneklerle oyuncunun, mekânın ve çekim sürecindeki değişikliklerin filmin doğasını nasıl değiştirdiğinin izini sürüyor ve sorduğu soruyla bu şekilde yüzleşmeye çalışıyor. Panahi’nin verdiği örnekleri dinlerken/izlerken ister istemez bir filmin anlatılmasıyla ya da kâğıt üzerinde bitirilmesiyle diyelim, filmin çekim aşamasının bambaşka sonuçlara sebep olduğuna kani oluyoruz. Bu açıdan, Panahi’nin sorusu yakıcılığını korurken, yönetmenin üretimden mahrum bırakılmasının yarattığı çöküntünün de sadece duygusal boyutta olmadığı ortaya çıkıyor. Ayna filmindeki gerçek-temsil ilişkisine benzer şekilde yönetmenin kendi temsiliyle arasındaki ilişki ve bunun üzerinden sinemayı sorgulaması, kapana kısılmışlığı ve özgürlüğünün elinden alınmasıyla birlikte daha da sarsıcı bir hâl alıyor. Sırf bu yüzden bile, Bu Bir Film Değil izlenmeyi hak ediyor. Sinema üzerine düşünen herkesin izlemesi gereken bir yapım!
Barış Saydam
